Po 4 latach do Garbacza powrócili archeolodzy. Małżeństwo Barbara i Sławomir Sałacińscy z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie kontynuują badania wykopaliskowe istniejącego tam cmentarzyska i starożytnej osady sprzed około 6 tysięcy lat.
– Są to miejsca obecności grobowców megalitycznych. To są grobowce zbudowane z dużych kamieni o znacznych rozmiarach około 30 metrów długości. W grobowcach tych chowano elitę społeczności z epoki kamienia z ludności z kultury tzw. pucharów lejkowatych – informuje Sławomir Sałaciński, starszy kustosz z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie.
Na terenie gminy Waśniów już wcześniej znaleziono ślady starożytnych osad. Prace wykopaliskowo- archeologiczne przedstawiciele Muzeum Archeologicznego w Warszawie prowadzili między innymi w sąsiadującymi z Garbaczem Stryczowicach, gdzie istniała osada górników wydobywających krzemień.
– Od wielu lat zajmujemy się tym regionem. Na terenie Wyżyny Sandomierskiej prowadzimy badania, które są związane z tzw. zapleczem osadniczym czyli z osadami, w których mieszkali ci dawni górnicy. Związane są też z cmentarzyskami, na których chowano owych górników – mówi Barbara Sałacińska i dodaje, że dotychczas na obszarze 4 arów odkryli 4 groby skrzynkowe.
Rozpoznanie grobowców megalitycznych w Garbaczu ma charakter ratunkowy, ponieważ nowoczesne metody rolnictwa, a szczególnie pługi obrotowe przyspieszyły proces degradacji starożytnych konstrukcji.
W XIX wieku filozof Józef Gołuchowski prowadził własne amatorskie badania, które zdewastowały część neolitycznych grobowców. Wydobyte przez niego ludzkie szczątki i zabytki w bardzo dużej części zaginęły. Teraz archeolodzy starają się udokumentować, to co zostało z antycznych konstrukcji w celu odtworzenia starożytnego krajobrazu kulturowego. Tegoroczne prace wykopaliskowe potrwają do 8 września. Kopce w Garbaczu wpisane są do rejestru zabytków województwa świętokrzyskiego.
/mor/
