Niezwykłe znalezisko na terenie Muzeum Historyczno – Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim. Obok budynku Pałacu Wielopolskich, podczas prac związanych z rewitalizacją parku udało się odsłonić prawie w całości relikty murowanego budynku.
Archeolodzy uważają, że jest to lamus, czyli niewielki budynek stawiany przy dworach, w którym przechowywano cenne przedmioty. – On jest opisywany, jako budynek murowany, sklepiony, kryty gontem i wyposażony w kamienną posadzkę. My znaleźli właśnie czworokątny budynek, o bardzo grubych, murowanych ścianach, bo fundamenty sięgają metra grubości i we wnętrzu tego budynku jest właśnie kamienna posadzka. Ma mniej więcej 7 na 5,5 metra, jego powierzchnia użytkowa jest jeszcze mniejsza. Nie ma żadnych wewnętrznych podziałów. To solidny, murowany, niewielki budynek o jakimś specjalnym przeznaczeniu, więc uważamy, że jest to dawny lamus dworski – mówi Kamil Kaptur, archeolog, kierownik Pałacu Wielopolskich w Częstocicach.
O lamusie przy dworze w Częstocicach nie wspomina inwentarz z 1618 roku, jest za to kilkukrotnie wspominany w latach 1816-1836. W tym czasie lamus, podobnie jak i inne zabudowania dworskie, był już stary i w złym stanie technicznym. Kamil Kaptur mówi, że jego zdaniem jest to znalezisko sensacyjne. – Do tej pory, prowadząc badania od kilkunastu lat natrafialiśmy na fragmenty dawnej zabudowy, ale to były tylko fragmenty. Nie dało się zinterpretować, jaka jest ich funkcja. W tym przypadku mamy wreszcie odsłonięty prawie w całości budynek, któremu możemy przypisać określoną funkcję. Możemy się pokusić o rekonstrukcję całego układu przestrzennego tego stanowiska.
W 2019 roku archeolodzy odkryli pozostałości murowanej piwnicy ukryte pod fundamentami obecnego pałacu. Sam lamus został wzniesiony – jak sądzą – pomiędzy połową XVII a połową XVIII wieku, a wyburzono go podczas przygotowywania terenu pod budowę pałacu dla Wielopolskich i organizację przestrzeni parku. – Pałac Wielopolskich powstał późno, bo dopiero pod koniec XIX wieku. Wcześniej, mniej więcej od przełomu XVI i XVII wieku na tym terenie istniał dwór drewniany, a towarzyszyły mu zabudowania folwarku. W dworze znajdowało się centrum administracyjne dóbr ostrowieckich. To jest ważne miejsce dla ostrowczan i samego Ostrowca, dlatego że właśnie tu tworzyła się historia Ziemi Ostrowieckiej – dodaje Kamil Kaptur.
Na terenie dzisiejszego muzeum w Częstocicach, naukowcy natrafiają na wiele artefaktów z czasów nowożytnych, ale nie brakuje znalezisk neolitycznych, z młodszej epoki kamienia związanej z kulturą amfor kulistych. Tej samej, która użytkowała kopalnie w Krzemionkach. Pojawiają się też ślady osadnictwa z pierwszych wieków naszej ery, czyli czasów wpływów rzymskich, związane z wytopem żelaza.
A na podstawie najnowszego znaleziska, archeolodzy mogą podjąć próbę rekonstrukcji całego układu przestrzennego dawnego zespołu dworsko – folwarcznego z okresu od XVI do XIX wieku.
/sla/
